ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Διαδοχικές Κυβερνήσεις
1950-1970

Μετά τον εμφύλιο πόλεμο, η Ελλάδα κατέβαλλε προσπάθειες για να γίνει μέρος των δυτικών δημοκρατιών και έγινε μέλος του ΝΑΤΟ το 1952. Από το 1952 εως το 1963 η Ελλάδα κυβερνήθηκε από συντηρητικά κόμματα: τον Ελληνικό Συναγερμό του Αλέξανδρου Παπάγου ο οποίος, με τη βοήθεια μίας αλλαγής στο εκλογικό σύστημα, κατοχύρωσε 240 από τις 300 έδρες της Ελληνικής Βουλής, και την Ελληνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 η κυβέρνηση βρισκόταν ακόμα στα χέρια των συντηρητικών αλλά υπήρχαν σημάδια απελευθέρωσης. Το 1963 η δολοφονία του αναπληρωτή του ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη, η παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και η εκλογή του κεντρώου Γεωργίου Παπανδρέου ως Πρωθυπουργού αποτέλεσαν σημάδια ραγδαίων αλλαγών. Σε μία προσπάθεια να ανακτήσει τον έλεγχο της κυβέρνησης πέρα από τα επιτρεπτά όρια που είχαν τεθεί από το σύνταγμα, ο νεαρός και άπειρος Βασιλιάς Κωνσταντίνος ο 2ος συγκρούστηκε με φιλελεύθερους αναμορφωτές, απαλλάσσοντας τον Παπανδρέου από τα καθήκοντά του το 1965, προκαλώντας με αυτό τον τρόπο συνταγματική κρίση.

Επιπλέον, η πολιτική αυστηρότητας στην οποία προσανατολίστηκε η ΕΡΕ, παρόλο που διασφάλιζε τη σταθερότητα και την ανάπτυξη (χαμηλός πληθωρισμός κτλ), επηρέασε σημαντικά τις κοινωνικές ομάδες χαμηλότερων εισοδημάτων. Το γεγονός αυτό ήταν καθοριστικό για τη μετέπειτα ήττα της ΕΡΕ στις εκλογές του 1963. Η Ένωση Κεντρώων επρόκειτο να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές του 1964.

Ο όρος “Ιουλιανοί αποστάτες” αναφέρεται στην ομάδα των αντιφρονούντων του Γεωργίου Παπανδρέου, με ηγέτη τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, που ήταν επίσης μέλος της Ένωσης Κεντρώων και ο οποίος έφερε την πτώση της νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησής του προς όφελος του πρώην βασιλιά. Τότε τη διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβε σειρά ασταθών κυβερνήσεων συνασπισμού που είχαν δημιουργηθεί από τον βασιλιά.

Ο Κωνσταντίνος ο 2ος παρακίνησε κάποιους από τους αντιφρονούντες του Παπανδρέου, με ηγέτη τον Στεάφνο Στεφανόπουλο, να δημιουργήσουν κυβέρνηση “ανδρών του Βασιλέως”, η οποία διήρκεσε μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου 1966 ανάμεσα σε γενικευμένες απεργίες και διαμαρτυρίες των υποστηρικτών του Παπανδρέου, των Ελλήνων δημοκρατών και των δεξιών. Όταν ο Στεφανόπουλος παραιτήθηκε απογοητευμένος, ο Κωνσταντίνος διόρισε προσωρινή κυβέρνηση υπό τον Ιωάννη Παρασκευόπουλο, ο οποίος προκήρυξε εκλογές για τον Μάιο του 1967. Η κυβέρνηση αυτή δε διήρκεσε ούτε μέχρι τις εκλογές. Στις 3 Απριλίου 1967 αντικαταστάθηκε από μία άλλη προσωρινή κυβέρνηση υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο που ήταν ο ηγέτης της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης και υποτίθετο πως θα διοργάνωνε δίκαιες εκλογές τον Μάιο.

Νέες εκλογές προγραμματίστηκαν για τις 28 Μαΐου 1967 και υπήρχαν ενδείξεις πως η Ένωση Κεντρώων του Παπανδρέου δεν ήταν ικανή να δημιουργήσει λειτουργική κυβέρνηση χωρίς βοήθεια. Όταν τα τανκ ξεχύθηκαν στην Αθήνα στις 21 Απριλίου, η νόμιμη κυβέρνηση της ΕΡΕ ζήτησε από τον βασιλιά Κωνσταντίνο να κινητοποιήσει αμέσως τον κρατικό μηχανισμό για να αντιμετωπίσει το πραξικόπημα. Ο βασιλιάς αρνήθηκε και διόρισε τους Δικτάτορες νόμιμους κυβερνήτες της ελλάδος, υποστηρίζοντας πώς ήταν “βέβαιος πως δρούσαν ώστε να σώσουν τη χώρα”.

Οκτώ μήνες αργότερα, ο Κωνσταντίνος έλαβε μέρος στο αποτυχημένο αντιπραξικόπημα και κατέφυγε στην Ιταλία. Ποτέ δεν επιχείρησε να δημιουργήσει κάποιου είδους πολιτική εξορισμένη κυβέρνηση όσο διέμενε στη Ρώμη, αφήνοντας τους Δικτάτορες μόνους τους για να κυβερνήσουν την Ελλάδα.

Ο αυξανόμενος πληθυσμός της Αθήνας

Η Ελλάδα σημείωσε ραγδαία αν΄τπτυξη μεταξύ 1950 και 1960, αρχικά με τη βοήθεια των Η.Π.Α. (παραχωρήσεις και δάνεια) και αργότερα χάρη στην ανάπτυξη του τουρισμού. Η κατακόρυφη αύξηση της οικιστικής δραστηριότητας με την ανέγερση νέων κτηρίων τροφοδοτήθηκε από ένα μεγάλο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης προς την Αθήνα την περίοδο που πολλοί Έλληνες μετανάστευαν στο εξωτερικό, κυρίως στην Αυστραλία και τη Γερμανία.

Μεγάλες μάζες από την επαρχία έγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, γεγονός που αύξησε τον πληθυσμό της πόλης, από 1.124.000 κατοίκους το 1940 σε 2.540.000 το 1971 και σε 3.016.000 το 1981. Ένα μεγάλο μέρος των νέων κατοίκων εγκαταστάθηκε σε περιοχές έξω από το κέντρο της πόλης. Το 1940, 42% του πληθυσμού κατοικούσε εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων. Το 1971, αυτό το ποσοστό έπεσε στο 34% και μειώθηκε ακόμα περισσότερο κατά τα επόμενα έτη. Το 1940 ο πληθυσμός της Αθήνας αποτελούσε το 15% του συνολικού ελληνικού πληθυσμού, ενώ το 1971 το ποσοστό αυτό είχε διπλασιαστεί, φθάνοντας στο 30%.

Δυστυχώς, η εγκατάσταση των μεταναστών και η επέκταση της πόλης έλαβαν χώρα χωρίς κανέναν κυβερνητικό σχεδιασμό, που οδήγησε σε ανεξέλεγκτη και παράνομη οικιστική δραστηριότητα. Ιδιαίτερης σημασίας στη διαδικασία αυτή είναι το σύστημα της “αντιπαροχής”. Πολλά παλαιά σπίτια κατεδαφίστηκαν και έδωσαν τη θέση τους σε πολυκατοικίες μέσω συμφωνίας των πρώην ιδιοκτητών των σπιτιών, των κατασκευαστών και των αγοραστών των διαμερισμάτων. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού προσέφερε την έκταση με αντάλλαγμα μερικά διαμερίσματα στη νέα πολυκατοικία και οι υποψήφιοι αγοραστές έδιναν στον κατασκευαστή το απαραίτητο κεφάλαιο για το χτίσιμο της πολυκατοικίας.

Η Αθήνα αναπτύχθημε με εξαιρετικά γοργούς ρυθμούς, μερικές φορές γρηγορότερα απ’όσο μπορούσαν να αντέξουν οι υποδομές της πόλης. Ένα παράδειγμα αποτελεί το σύστημα μαζικών μεταφορών της πόλης. Σε μία περίοδο που πολύ λίγοι Αθηναίοι είχαν αυτοκίνητο, οι δρόμοι της δεκαετίας του 1960 στην Αθήνα δε μπορούσαν να εγγυηθούν για την κανονική ροή οχημάτων.