Ελληνικό Γλωσσάρι

Α | Β | Γ | Δ | Ε | Ζ | Η | Θ | Ι | Κ | Λ | Μ | Ν | Ξ | Ο | Π | Ρ | Σ | Τ | Υ | Φ | Χ | Ψ | Ω

Άβακας : πλακίδιο που είνει τοποθετημένο στην κορυφή του κίονα, αποτελώντας το ανώτερο μέρος του. Σκοπός του είναι η παροχή μεγαλύτερης επιφάνειας υποστήριξης της επιστύλιας δοκού ή της καμάρας που τοποθετείται από πάνω του.

Άδυτον :Ήταν απαγορευμένη περιοχή εντός του σηκού ενός ελληνικού ή ρωμαϊκού ναού. Ο ίδιος ο όρος σημαίνει "μη προσβάσιμος". Το άδυτον ήταν συχνά μια μικρή περιοχή στο πιο απομακρυσμένο σημείο του σηκού από την είσοδο και εκεί συναντούταν μια πιο εκλεπτυσμένη απεικόνιση του θεού.

Αγορά: Ήταν το κέντρο της εμπορικής δραστηριότητας μιας αρχαίας πόλης. Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας αποτελεί ένα καλό παράδειγμα.

Αγωνας για την Ελευθερία: Την 25η Μαρτίου 1821, οι Έλληνες ξεκίνησαν τον αγώνα για την απελευθέρωσή τους από τους Βενετούς τους Ρώσους και κυρίως από τους Οθωμανούς. Ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους το 1822, αλλά πέρασαν πολλά χρόνια εμφυλίου πολέμου και τελικά η ειρήνη παγιώθηκε το 1827 ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος της Ελλάδας (Ιωάννης Καποδίστριας) δολοφονήθηκε και μέσα στην επερχόμενη αναταραχή η Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία έλαβαν δράση και ανακήρυξαν τη νέα χώρα μοναρχία, τοποθετώντας τον 17χρονο Πρίγκιπα Όθωνα της Βαυαρίας στο θρόνο. Στη σύγχρονη Ελλάδα, ο Αγώνας για την Ελευθερία βρίσκεται ακόμα στη συνείδηση των πολιτών και αποτελεί τη βάση πολλών εθνικών εορτών.

Αέτωμα : κλασικό αρχιτεκτονικό στοιχείο που αποτελείται από έναν τριγωνικό τομέα, ευρισκόμενο πάνω από τον οριζόντιο θριγκό, ο οποίος και κείτεται πάνω στους κίονες.

Αιωρούμενο αντέρεισμα : κατασκευαστικό στοιχείο, συνήθως σε λατρευτικά κτήρια, που χρησιμοποιείται για να μεταφερθεί το βάρος του θόλου σε όλη την έκταση του χώρου που υπόκειται, όπως διαδρόμου. Η χρήση της μεθόδου αυτής σημαίνει ότι οι τοίχοι που υπόκειται στο βάρος μπορούν να έχουν εσοχές, όπως μεγάλα παράθυρα, που σε κάθε άλλη περίπτωση θα αποδυνάμωναν την υποστηρικτική ισχύ των τοίχων.

Ακρογείσιον : το σύνολο των προεξέχοντων καλουπιών που στεφανώνουν το γείσο. Το ακρογείσιο βρίσκεται πάνω από τη ζωοφόρο, η οποία κείτεται στην επιστύλια δοκό (τράπηξ). Ρόλος του ακρογείσιου είναι η διοχέτευση του βρόχινου νερού μακριά από τους τοίχους του κτηρίου.

Ακρόπολις: το υψηλότερο σημείο της πόλης. Για αμυντικούς λόγους, οι πρώτοι κάτοικοι επέλεγαν ανυψωμένες επιφάνειες, συχνά λόφο με κρημνώδεις πλευρές. Οι πρώιμες αυτές οχυρωμένες θέσεις εξελίθηκαν, σε πολλά μέρη του κόσμου, σε πυρήνες μεγάλων πόλεων, οιοποίες επεκτείνονταν στις γύρω χαμηλότερες επιφάνειες. Το διασημότερο παράδειγμα είναι η Ακρόπολη των Αθηνών, η οποία, εξαιτίας των ιστορικών γεγονότων που είναι συνυφασμένα με αυτή αλλά και εξαιτίας των διάσημων κτηρίων που ανεγέρθηκαν δίπλα της, είναι γενικά γνωστή ως Η Ακρόπολη. Χτίστηκε προς τιμή της Αθηνάς, ελληνίδας θεάς που λατρευόταν από τους Αθηναίους.

Ακρωτήριον : διακοσμητικό στοιχείο που τοποθετούταν σε πλίνθο στην απόλιξη του αετώματος κλασικού κτηρίου. Μπορεί επίσης να τοποθετηθεί στις εξωτερικές γωνίες του αετώματος. Παρόμοια ακρωτήρια αναφέρονται ως acroteria angularia. Το ακρωτήριον μπορεί να έχει πολλές μορφές όπως άγαλμα, τρίποδας, δίσκος, λήκυθος, παλμέτα ή άλλη μορφή. Ακρωτήρια συναντούμε τόσο στη γοτθική όσο και στην κλασική αρχιτεκτονική.

Αμφορέας : τύπος κεραμεικού βάζου με δύο χειρολαβές, που χρησιμοποιούταν για τη μεταφορά και την αποθήκευση ευπαθών προϊόντων και, σπανιότερα, για τη φύλαξη της τέφρας των νεκρών ή ως βραβείο/έπαθλο. Οι περισσότεροι αμφορείς κατασκευάζονταν έχοντας αιχμηρή βάση ώστε να μπορούν να στοιβαχθούν μέσα στην άμμο ή σε μαλακό έδαφος, ενώ οι αμφορείς με κυκλική βάση χρησιμοποιούνταν κυρίως για οικιακούς ή αναθηματικούς σκοπούς. Οι τελευταίοι συχνά επισμαλτώνονταν και διακοσμούνταν με φιγούρες, ενώ οι πλήρως λειτουργικοί αμφορείς ήταν απλοί στην εμφάνιση, συχνά αναγνωρίσιμοι μόνο από τη σφραγίδα ή την υπογραφή του κατόχου τους.

Οι αμφορείς επινοήθηκαν από τους Αρχαίους Έλληνες και υιοθετήθηκαν από τους Ρωμαίους ως το κύριο μέσο μεταφοράς και αποθήκευσης κρασιού, λαδιού, ελιών, σιτηρών, ψαριών και άλλων αγαθών. Παράγονταν σε βιομηχανική κλίμακα ήδη από την αρχαία Ελληνική εποχή και χρησιμοποιήθηκαν γύρω από τη Μεσόγειο μέχρι τον 16ο αιώνα. Αποτελούν σημαντικά ευρήματα για τους αρχαιολόγους της ναυτιλίας, καθώς οι αμφορείς που βρίσκονται σε κάποιο βυθισμένο πλοίο μπορούν συχνά να αποκαλύψουν την ηλικία και την εθνικότητα του πλοίου. Μερικές φορές είναι τόσο καλά διατηρημένοι, που τοπραγματικό τους περιεχόμενο βρίσκεται ακόμα εκεί, παρέχοντας ανεκτίμητες πληροφορίες σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες και τα συστήματα των εμπορικών συναλλαγών των κατοίκων της αρχαίας Μεσογείου.

Αντέρεισμα : μαζική λιθόκτιστη κατασκευή εφαπτόμενη σε τοίχο ώστε να τον στηρίζει. Είναι ιδιαίτερα απαραίτητη όταν ο θόλος ή η αψίδα ασκεί μεγάλη πίεση σε κάποιο τμήμα του τοίχου. Σε περίπτωση που ο τοίχος υποστηρίζει ομοιόμορφα το βάρος ενός ορόφου ή σκεπής, είναι οικονομικότερο να τοποθετηθούν αντερείσματα σε συγκεκριμένα, ισαπέχοντα μεταξύ τους, σημεία από το να χτιστεί τοίχος μεγαλύτερου πάχους.

Αποβατης: πλήρως οπλισμένος πολεμιστής που συμμετάσχει σε διαγωνισμό. Αρχικά ανέβαινε σε άρμα, έπειτα αποβιβαζόταν και έτρεχε παράλληλα με το άρμα και τέλος πηδούσε και πάλι στο άρμα.

Αρχαϊκή περίοδος: Εκτείνεται από το 800 εως το 480 π.Χ. και χαρακτηρίστηκε από την ενδυνάμωση των πόλεων-κρατών. Εξαιτίας της παρακμής των Φοινίκων, οι Ελληνικές αποικίες επεκτάθηκαν μέχρι την Αφρική, τη Σικελία, την Ιταλία, τη νότια Γαλλία και την ανατολική Ισπανία. Το Ελληνικό Αλφάβητο που προέρχεται από το Φοινικικό αλφάβητο, τα Ομηρικά έπη, οι Ολυμπιακοί Αγώνες και η ήττα των Περσών σημάδεψαν αυτή την περίοδο.

Αχαιοί: επίσης γνωστοί και ως Μυκηναίοι. Ο πολιτισμός αυτός έχτισε ανεξάρτητες πόλεις-κράτη στην Πελοπόννησο, που χαρακτηρίζονταν από την ύπαρξη παλατιών σε οχυμένες κορυφές λόφων. Έγραφαν χρησιμοποιώντας την αποκρυπτογραφημένη Γραμμική Β και πολλά εξαίσια ευρήματα των χρυσών τους θησαυρών εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Η ακμή του πολιτισμού τους σημειώθηκε γύρω στο 1300 π.Χ. αλλά μετά το 1100 π.Χ. άρχισε η σταδιακή παρακμή με την άφιξη των Δωριέων.

Βουλή: συμβούλιο πολιτών που στόχευε στην επίλυση καθημερινών υποθέσεων. Συνήθως συμβούλιο ευγενών που συμβούλευαν τον βασιλιά, η βουλή εξελισσόταν σύμφωνα με το σύνταγμα της πόλης. Στα ολιγαρχικά καθεστώτα, οι έδρες στη βουλή μπορεί να είναι κληρονομικές, ενώ στα δημοκρατικά καθεστώτα τα μέλη επιλέγονταν μετά από ψηφοφορία και παρέμεναν μέλη της ωουλής για ένα έτος.

Βυζαντινή περίοδος: ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κονσταντίνος ο 1ος μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη το 324 μ.Χ. και η αυτοκρατορία μετονομάστηκε και επίσημα σε Βυζαντινή στα τέλη του ου αιώνα όταν η Ρώμη άρχισε να παρακμάζει. Υπήρξαν εισβολές Γότθων, Βισηγότθων, Βανδάλων, Οστρογότθων, Βουλγάρων, Ούννων και Σκλάβων την περίοδο αυτή, αλλά ο Χριστιανισμός αναμεμειγμένος με τον Ελληνισμό είχε πάρει ισχυρή θέση. Ο Χριστιανισμός ανακηρύχθηκε επίσημη θρησκεία της Ελλάδας το 394 μ.Χ. και οι Ελληνικολι και Ρωμαϊκοί θεοί αντικαταστάθηκαν με τη Χριστιανική θεολογία. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία διήρκεσε μέχρι την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους σταυροφόρους το 1205 μ.Χ. και τελικά στους Οθωμανούς το 1453 μ.Χ.

Γεισίπους : σειρά ισομεγέθων ορθογωνίων που χρησιμοποιούνται ως διακόσμηση ακρογείσιων κλασικών κτηρίων. Πρωτοεμφανίστηκαν στην ελληνική αρχιτεκτονική το 400 π.Χ.. Γεισίπους βρίσκουμε σε σχεδόν κάθε κτήριο κλασικού ρυθμού.

Γείσο (Θριγκός) : η υπερκατασκευή που κείτεται οριζόντια πάνω από τους κίονες, ακουμπώντας στα κιονόκρανά τους. Κοινώς χωρίζεται στην επιστύλια δοκό (τράπηξ), δηλαδή το κομμάτι ακριβώς πάνω από τον κίονα, στη ζωοφόρο, δηλαδή το κεντρικό μέρος και στο ακρογείσιο, δηλαδή το ανώτερο προεξέχον κομμάτι.

Γεωμετρική περίοδος: διήρκεσε από το 1200 εως το 800 π.Χ. Χαρακτηρίστηκε από την κατάλυση των πόλεων-κρατών εξαιτίας την επέκτασης του Δωρικού πολιτισμού. Οι Δωριείς δημιούργησαν ένα σύστημα αριστοκρατών φεουδαρχών και απίσης ανέπτυξαν την κεραμεική, λόπου χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον γεωμετρικά σχέδια, εξ’ού και το όνομα της περιόδου.

Γοργόνες : Κατά την ελληνική μυθολογία, οι Γοργόνες ήταν απεχθή θηλυκά τέρατα με αιχμηρούς κυνόδοντες και μαλλιά αποτελούμενα από δηλητηριώδη φίδια. Οι Γοργόνες μερικές φορές απεικονίζονται να έχουν χρυσά φτερά, ορειχάλκινα νύχια και χαυλιόδοντες αγριόχοιρου. Έχουν ακόμα και χέρια που εκτοξεύουν γλόγες και μπορούν να κλέψουν τη δύναμη των θεών. Είναι τόσο δυνατές, που μπορούν να σκοτώσουν οποιονδήποτε σταθεί εμπόδιο στο δρόμο τους. Είναι οι βασίλισσες του Κάτω Κόσμου.

Οι Γοργόνες μπορούν να πάνε όπου θέλουν και έχουν εως και ανθρώπινη εμφάνιση. Υπάρχει μόνο μία αρσενική γοργόνα ονόματι Νανας, που είναι ο φύλακας του Δία. Σύμφωνα με το μύθο, εάν κάποιος κοίταζε τις Γοργόνες στο πρόσωπο, μετατρεπόταν σε πέτρα.

Γραμμική Α : γραφή των αρχαίων Μινώων που είναι παρόμοια με α Αιγυπτιακά ιερογλυφικά, αλλά που δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.

Γραμμική Β : γραφή του αρχαίου Μυκηναϊκού πολιτισμού που έχει αποκρυπτογραφηθεί.

Γρύπες : μυθικά ζώα με σώμα λιονταριού και κεφάλι αετού. Ήταν γνωστά κυρίως στην Ανατολία, απ’όπου πέρασαν στη Μινωική και έπειτα στην αρχαία Ελληνική μυθολογία.

Δήμος: (πληθυντικός: δήμοι) ήταν υποδιαιρέσεις της Αττικής, της περιοχής που περιέβαλλε την Αθήνα. Οι δήμοι, ως απλές υποδιαιρέσεις γης, φαίνεται πως υπήρχαν ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. και ακόμα νωρίτερα, αλλά δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη σημασία παρά μόνο με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη το 508 π.Χ.. Στις μεταρρυθμίσεις αυτές, η εγγραφή στις λίστες των δημοτών ισούταν με αίτηση για ιθαγένεια. Προηγουμένως, η ιθαγένεια σήμαινε την ιδιότητα μέλους φρατρίας, ή οικογενειακής ομάδας. Παράλληλα, οι δήμοι ιδρύθηκαν στην πόλη της Αθήνας, όπου δεν υπήρχαν πριν. Στο τέλος των μεταρρυθμίσεων του Κλεισθένη, η Αττική είχε χωριστεί σε 139 δήμους. Η εγκαθίδρυση των δήμων ως θεμελιωδών μονάδων του κράτους αποδυνάμωσε τις οικογενειακές ομάδες, που είχαν υπερισχύσει των φρατρίων.

Ο δήμος λειτουργούσε μερικώς ως μικρογραφία πόλης και μάλιστα κάποιοι δήμοι, όπως η Ελευσίς και οι Αχαρναί, ήταν σημαντικές πόλεις. Κάθε δήμος είχε έναν δήμαρχο ο οποίος επέβλεπε τα διάφορα ζητήματα. Διάφοροι άλλοι πολιτικοί, θρησκευτικοί και στρατιωτικοί λειτουργοί υπήρχαν σε αρκετούς δήμους. Ο κάθε δήμος είχε τους δικούς του θρησκευτικούς εορτασμούς και το δικό του εισόδημα. Οι δήμοι συνδυάζονταν με άλλους δήμους από την ίδια περιοχή δημιουργώντας τριττύες, δηλαδή ενοποιημένες ομάδες με μεγαλύτερο πληθυσμό, που με τη σειρά τους συνδυάζονταν ώς προς τη δημιουργία των δέκα φυλών της Αθήνας. Κάθε φυλή περιελάμβανε μία τριττύ από κάθε μία από τις τρείς βασικές περιοχές, δηλαδή την πόλη, την ακτή και το ηπειρωτικό τμήμα.

Διάδρομος (εκκλησίας) : Ανοικτός χώρος παράλληλος στο κεντρικό κλίτος του ναού, από το οποίο διαχωρίζεται με σειρές κιόνων.

Δίστυλος ναός: έχει δύο σκαφτές κολώνες στο εμπρόσθιο μέρος του ώστε να σχηματίζεται σκεπαστή είσοδος.

Δωρική περίοδος: οι πολεμιστές Δωριείς κατέλαβαν τις πόλεις-κράτη της Ελλάδας και δημιούργησαν μια τάξη γαιοκτημόνων αριστοκρατών μεταξύ 1100 και 800 π.Χ.. Έφεραν μαζί τους την τεχνολογία της εποχής του ασημιού αλλά διακοσμούσαν επίσης τα κεραμεικά τους με γεωμετρικά σχέδια, δίνοντας έτσι το όνομα στη Γεωμετρική Εποχή, η οποία ονομάζεται επίσης και Μελανή Περίοδος λόγω της αυταρχικής στάσης των Δωριέων.

Δωρικός ρυθμός: ο παλαιότερος και απλούστερος από τους τρείς ρυθμούς της αρχαίας Ελληνικής αρχιτεκτονικής. Χαρακτηρίζεται από κίονες χωρίς βάση, ραβδωτό άξονα και απλό κιονόκρανο.

Δρόμος : στην αρχιτεκτονική είναι το όνομα του μονοπατιού που οδηγεί μέσα στους κυψελωτούς τάφους της αρχαίας Ελλάδας. Είναι ανοικτός από πάνω, αλλά περικλείεται από πέτρινα τείχη.

Εκκλησία: η πρωταρχική σύνοδος της αρχαίας δημοκρατικής Αθήνας. Ήταν λαϊκή συνάθροιση, ανοικτή σε όλους τους άνδρες πολίτες ηλικίας τουλάχιστον 18 ετών, χάρη στον Σόλωνα το 594 π.Χ.. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. ο αριθμός των ατόμων που συμμετείχαν έφθανε τις 43.000. Πάντως, μόνο όσοι ήταν τόσο οικονομικά ανεξάρτητοι, ώστε να μπορούν να περνούν πολύ από τον χρόνο τους μακριά από το σπίτι, συμμετείχαν. Η Εκκλησία του Δήμου ήταν υπεύθυνη για την κήρυξη πολέμου, για τη στρατιωτική πολιτική και για την εκλογή των αξιωματούχων. Αρχικά πραγματοποιούταν κάθε μήνα, αργότερα τρείς ή τέσσερις φορές το μήνα. Η ατζέντα της Εκκλησίας δημιουργούταν από τη Βουλή. Οι ψήφοι λαμβάνονταν ανάρτηση των χεριών.

Μια ομάδα σκλάβων, που ονομάζονταν Σκυθιοι και κουβαλούσαν σχοινιά βουτηγμένα σε κόκκινη μπογιά, πήγαιναν στην πόλη την ημέρα που η Εκκλησία είχε συνεδρίαση και μαστίγωναν με τα σχοινιά τους όσους πολίτες αδικαιολόγητα δε συμμετείχαν. Έτσι, με τα ρούχα τους στιγματισμένα, οι ντροπιασμένοι πολίτες σύμφωνα με το νόμο δε μπορούσαν να συνεχίσουν τηδουλειά τους μέχρις ότου να παρευρεθούν στη συγκέντρωση της Εκκλησίας στον λόφο της Πνύκας.

Ελληνιστική περίοδος: από το 338 εως το 146 π.Χ., η Ελλάδα επέκτεινε την επιρροή της σε μεγάλη περιοχή. Ο Φίλιππος ο 2ος της Μακεδονίας άρχισε τη δράση του καταλαμβάνοντας τον ευρύτερο Ελληνικό χώρο και τις πόλεις-κράτη που ήταν αποδυναμωμένες λόγω των πολλών πολέμων κατά την κλασική περίοδο. Μετά από την εκτέλεσή του, ο γιος του, Μέγας Αλέξανδρος, πήρε τα σκήπτρα κατακτώντας τη Συρία, την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο (όπου ίδρυσε την Αλεξάνδρεια), την Περσία, το βόρειο Αφγανιστάν και τη βόρεια Ινδία, επεκτείνοντας έτσι τον Ελληνισμό σε μεγαλύτερη κλίμακα. Μετά από τον θάνατο του Αλεξάνδρου οι κατακτημένες περιοχές διαιρέθηκαν και αποδυναμώθηκαν, περνώντας έτσι στην εποχή της Ρωμαϊκής κυριαρχίας.

Εξάστυλος ναός: έχει ένα προστώο με έξι κίονες σε κάθε άκρη του.

Εξέδρα : ένα συχνά ημικυκλικό προστώο με θέσεις που χρησιμοποιούταν στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη ως μέρος συζητήσεων.

ΕΟΤ: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού. Έχει γραφεία σε όλους τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς που παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες και κάποιες φορές ακόμα και βοήθεια για να κλείσετε δωμάτιο.

Επίγραμμα: μικρό σατυρικό στιχούργημα με έξυπνη συστροφή στο τέλος ή συνοπτικό και ευφυές περιεχόμενο. Τα επιγράμματα είναι μεταξύ των καλύτερων παραδειγμάτων της δύναμης της ποίησης, η οποία συμπυκνώνει τη διορατικότητα και την ευφυία.

Επιστύλιο: βλ. τράπηξ.

Εποχή του Χαλκού: μεταξύ 3000 και 1800 π.Χ. υπήρξαν τρείς μεγάλοι πολιτισμοί, ο Κυκλαδικός, ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός, που εμπνεύστηκαν από την εισαγωγή του ορείχαλκου στην Ελλάδα.

Εύζωνοι : πήραν το όνομά τους από το μικρό ομώνυμο χωριό στη βόρεια Ελλάδα Οι Εύζωνοι στέκονται φρουροί σον τάφο του αγνώσου στρατιώτη μπροστά από το κτήριο της βουλής στην Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα.

Ζωοφόρος : ο ευρύς κεντρικός τομέας ενός γείσου. Μπορεί να είναι απλή ή, στον Ιωνικό και Κορινθιακό ρυθμό, διακοσμημένη με κοιλανάγλυφα γλυπτά. Κείτεται επί της επιστύλιας δοκού και καλύπτεται από το ακρογείσιο.

Θόλος : Κυψελωτός τάφος που προέρχεται από τους Μυκηναϊκούς αξονικούς τάφους, που πρωτοεμφανίστηκε γύρω στο 1600 π.Χ.. Μετά το 1500 π.Χ., οι κυψελωτοί τάφοι επεκτάθηκαν περισσότερο. Χτίζονταν με τη μορφή αψίδας, όπου στρώματα με πέτρες τοποθετούνταν κοντύτερα μεταξύ τους καθώς η αψίδα αποξύνεται προς την κορυφή του τάφου. Πρόκειται μάλλον για επήρεια από τους Μινωικούς τάφους. Κάθε τάφος συνήθως περιείχε περισσότερα από ένα άτομα, σε διάφορες θέσεις του τάφου μαζί με ποικίλα ταφικά αντικείμενα.

Μετά την ταφή, ο κυψελωτός τάφος καλυπτόταν με φερτά υλικά, σχηματίζοντας μικρό λοφίσκο με το μεγαλύτερο μέρος του τάφου θαμμένο. Συνδέονταν με την επιφάνεια μέσω μιας μακριάς σήραγγας, που οδηγούσε στην είσοδο, η οποία αποτελούταν από μονόλιθους. Επειδή υπάρχουν εκατοντάδες παρόμοιοι τάφοι, με περισσότερους από έναν συνδεδεμένους Μυκηναϊκούς οικισμούς, δεν αποτέλεσαν χώρους ταφής μόνο για την αριστοκρατία, αν και οι μεγαλύτεροι τάφοι που ποικίλουν σε διάμετρο, από10 εως 15 μέτρα, μάλλον χρηιμοποιούνταν μόνο για βασιλικές ταφές. Οι πιο ογκώδεις τάφοι εικάζεται ότι περιείχαν αριστοκρατικά ταικά αντικείμενα, που όμως λεηλατήθηκαν κατά τα αρχαία χρόνια.

Ιμάτιον : τύπος ενδυμασίας στην αρχαία Ελλάδα. Φορούταν συνήθως πάνω από χιτώνα, αλλά ήταν κατασκευασμένο από βαρύτερο ύφασμα και έπαιζε τον ρόλο του μανδύα. Το ιμάτιο ήταν σαφώς λιγότερο ογκώδες από τον Ρωμαϊκό τήβεννο (χλαμύδα). Όταν το ιμάτιο φορούταν σκέτο, χωρίς χιτώνα, και λειτουργούσε ως χιτώνας, αλλά και μανδύας, η όλη ενδυμασία καλούταν αχιτων.

Ιπποδάμειο σύστημα: μορφή αρχαίας ρυμοτομίας με πλέγμα παράλληλων δρόμων και κατοικίσιμων τετραγώνων του ίδιου μεγέθους.

Ιωνικός ρυθμός: ένας από τους τρείς ρυθμούς της κλασικής Ελληνικής αρχιτεκτονικής που δεν ήταν απλόα, αλλά ουτε και υπερ-διακοσμημένος.

Καθολικόν: η κύρια εκκλησία σε ενα μοναστήρι.

Κένταυροι : μυθικά άγρια πλάσματα που ήταν μισά άνθρωποι και μισά άλογα. Ζούσαν στο Πήλιο και την Όσσα, στη Θεσσαλία.

Κενοτάφιο : πρόκειται για είδος τάφου ή μνημείο που ανεγείρετο στη μνήμη ατόμου ή ομάδας ατόμων των οποίων τα λείψανα βρίκονταν αλλού. Μπορεί επίσης να είναι ο αρχικός τάφος ατόμου, που ετάφη κάπου αλλού. Η λέξη προέρχεται από τη λέξη “κενός” και από τη λέξη “τάφος”.

Κιονόκρανο : το κορυφαίο μέλος του κίονα που προβάλλεται σε κάθε πλευρά του κίονα ώστε να υποστηρίζει τον (τετραγωνικό) άβακα και να τον συνδέει με τον κυκλικό ημιάξονα. Το κύριο τμήμα του κιονόκρανου μπορεί να είναι είτε κυρτό, όπως συμβαίνει στον Δωρικό ρυθμό, κοίλο, όπως συμβαίνει στον Κορινθιακό ρυθμό, ή ανακυλούμενο (σαλιγκαροειδές) όπως ισχύει στον Ιωνικό ρυθμό.

Κλασική περίοδος: εκτεινόμενη από το 480 εως το 338 π.Χ., η κλασική περίοδος σημαδεύτηκε από την ενδυνάμωση και την ευμάρεια της Αθήνας, από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, από τις υποδουλώσεις της Αθήνας και τελικά από την παρακμή όλων των πόλεων-κρατών.

Κληροτήριον : κατασκευή που έμοιαζε με κληρωτίδα και χρησιμοποιούταν από τους Αθηναίους κατά την εφαρμογή του δημοκρατικού τους πολιτεύματος ώστε να επιλέγουν τυχαία κάποιους πολίτες για δημόσια αξιώματα. Το κληροτήριον αποτελούταν από μία επίπεδη επιφάνεια με πολλές εγκοπές μέσα στις οποίες τοποθετούνταν οι ψήφοι των πολιτών. Υπήρχε επίσης ένας σωλήνας ο οποίος γέμιζε με διαφορετικά χρωματισμένες μπάλες οι οποίες, όταν τίθονταν σε λειτουργία, καθόριζαν ποιές εγκοπές θα επιλεχθούν..

Κλίτος (ναού): οι περιοχές στις οποίες χωρίζεται το εσωτερικό ενός κτηρίου από κιονοστοιχίες.

Κοιλανάγλυφο γλυπτό : μέθοδος της γλυπτικής που συνεπάγεται λάξεμα ή χάραξη της επίπεδης επιφάνειας ενός λίθου ή μετάλλου.

Κόρη : γυναικείο άγαλμα της αρχαϊκής περιόδου. Οι ανδρική έκδοση ονομάζεται Κούρος.

Κορινθιακή αρχιτεκτονική: ο πιο διακοσμημένος από τους τρείς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς της Ελληνικής αρχιτεκτονικής. Οι κίονες έχουν κοδωνοειδή κιονόκρανα με σχεδιαμό βασισμένο σε φύλλα ακάνθου.

Κόγχη: ορθογώνια ή ημικυκλική εσοχή σε τοίχο με διακοσμητικό ή λειτουργικό ρόλο. Η κόγχη μερικές φορές χρησιμοποιείται ως συνώνυμο του αψιδωτού σηκού (αψίδα).

Κούρος : άγαλμα της αρχαϊκής περιόδου με τη μορφή συμμετρικού άκαμπτου όρθιου άνδρα. Η γυναικεία έκδοση ονομάζεται Κόρη.

Κουφικό : χαρακτηρισμός διακοσμητικών στοιχείων που αντιγράφουν την παλαιά αραβική γραφή στην οποία πρωτογράφτηκε το Κοράνι, στην πόλη Κουφα του σημερινού Ιράκ.

Κυκλαδική περίοδος: επίκεντρο ήταν τα νησιά των Κυκλάδων μεταξύ 3000 και 1100 π.Χ. Πολιτισμός πετυχημένων ναυτικών που ασχολούνταν με το εμπόριο σε όλη τη Μεσόγειο και άφηναν πίσω τους πολλά μαρμαρόγλυπτα αγαλματίδια. Η εποχή χωρίζεται σε τρείς φάσεις: την πρώιμη (3000-2000π.Χ.), τη μέση (2000-1500 π.Χ.) και την ύστερη (1500-1100 π.Χ.)

Κυλινδρικός ή σηραγγοειδής θόλος : η απλούστερη μορφή θόλου, που αποτελείται από συνεχή επιφάνεια ημικυκλικών ή αιχμηρών τομεών. Μοιάζει με βαρέλι ή σήραγγα κομμένη στη μέση κατά μήκος.

Λέκυθος : είδος ελληνικής κεραμεικής που χρησιμοποιούταν για αποθήκευση λαδιού, ιδιαίτερα ελαιόλαδου. Έχει λεπτό σχήμα και μία χειρολαβή που επισυνάπτεται στον αυχένα του αγγείου. Ο λέκυθος χρησιμοποιούταν για το μύρωμα των νεκρών, έτσι συναντούμε πολλούς λέκυθους σε τάφους. Επειδή χρησιμοποιούνταν τόσο συχνά σε ταφικές τελετές, αρκετές φορές πάνω τους βρίσκονται παραστάσεις, όπως μία σκηνή απώλειας ή μία σκηνή αναχώρησης. Οι παραπάνω παραστάσεις είναι συνήθως σκιαγραφημένες και είναι εντελώς ανέκφραστες και απλές στη μορφή τους.

Λουτροφόρος : ιδιαίτερο είδος ελληνικής κεραμεικής που χαρακτηρίζεται από τον επιμήκη αυχένα του. Ο λουτροφόρος χρησιμοποιούταν για τη φύλαξη νερού στις γαμήλιες και επικήδειες τελετουργίες και τοποθετούταν στον τάφο ανύπαντρων γυναικών.

Μελτέμι: δυνατός άνεμος που φυσά κατά μήκος του Αιαίου Πελάγους τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Αρκετές φορές προκαλεί προβλήματα στις θαλάσσιες συγκοινωνίες.

Μετώπη : πέτρινη πλάκα με ανάγλυφο σχεδιασμό που σε μια Δωρική ζωοφόρο εναλλάσσεται με τρίγλυφα.

Μινωική περίοδος: η περίοδος αυτή (3000-1100 π.Χ.) πήρε το όνομά της από τον σημαντικό Μινωικό πολιτισμό στην Κρήτη. Επηρεασμένοι από τους Μεσοποτάμιους και τους Αιγύπτιους, οι Μίνωες αποτελούσαν ναυτική δύναμη και είχαν τη δική τους γραφή, παρόμοια με τα Αιγυπτιακά ιερογλυφικά, και αργότερα μια γραφή με την ονομασία Γραμμική Α, που δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Τα είδη κεραμικής, τα μετταλικά αντικείμενα και οι πόλεις τους είναι καλά διατηρημένα. Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο πολιτισμός άρχισε να παρακμάζει μετά από μία τεράστια ηφαιστιακή έκρηξη στη Σαντορίνη. Η περίοδος αυτή χωρίζεται σε τρείς φάσεις: την πρώιμη (3000-2100 π.Χ.), τη μέση (2100-1500 π.Χ.) και την ύστερη (1500-1100 π.Χ.).

Μπουζούκ ι: έγχορδο όργανο που χρησιμοποιείται πολύ στη Ρεμπέτικη μουσική.

Μυκηναϊκή περίοδος: η παρακμή των Μινώων οδήγησε στην άνοδο των Μυκηναίων μεταξύ 1900 και 1100 π.Χ.. Οι ανεξάρτητες πόλεις-κράτη τους στην Πελοπόννησο χαρακτηρίζονταν από αλάτια πάνω σε οχυρωμένους λόφους. Έγραφαν χρησιμοποιώντας τη Γραμμική Β και πολλά εξαίσια δείγματα χρυσών τους κοσμημάτων εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Ονομάζονται επίσης Αχαιοί. Η μεγαλύτερη ακμή του πολιτισμού τους σημειώθηκε γύρω στο 1300 π.Χ., αλλά άρχισε να παρακμάζει περί το 1100 π.Χ. με την άφιξη των Δωριέων.

Νάρθηκας: προθάλαμος που οδηγούσε στο κεντρικό κλίτος του ναού. Επίσης το προστώο στο δυτικό άκρο μιας πρώιμης Χριστιανικής Βασιλικής ή εκκλησίας.

Νεκρόπολις : ένα αρχαίο νεκροταφείο.

Νεολιθική περίοδος: η περίοδος μεταξύ 7000 και 3000 π.Χ. που επηρέασε κυρίως την κεντρική Ελλάδα (Θεσσαλία). Οι άνθρωποι καλλιεργούσαν σοδειές και διατηρούσαν ζώα και από το 3000 π.Χ. ζούσαν σε οικισμούς με δρόμους και κατοικίες. Οι πληρέστεροι νεολιθικοί οικισμοί στην Ελλάδα βρίσκονται κοντά στη σημερινή πόλη του Βόλου.

Οθωμανική περίοδος: για σχεδόν 400 χρόνια (1453-1829 μ.Χ.) η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε υπό τον έλεγχό της την Ελλάδα, αν και βρισκόταν σε συνεχή σύγκρουση με τη Βενετία για τον έλεγχο της περιοχής. Αρχικά οι Έλληνες προτιμούσαν την κυριαρχία των Οθωμανών έναντι των Βενετών, που ήταν ανηλεείς υποδουλωτές, αλλά τελικά δυσφόρησαν με την κυριαρχία και των Οθωμανών. Ήταν το 1627, κατά τη διάρκεια μιας μάχης με τους Βενετούς που μια οβίδα χτύπησε την πυριτιδαποθήκη που βρισκόταν στον Παρθενώνα πάνω στην Ακρόπολη της Αθήνας και εξερράγη. Στα τέλη του 18ου αιώνα οι Ρώσοι ήρθαν στην Ελλάδα σε μια προσπάθεια να επεκτείνουν την αυτοκρατορία τους. Της 25 Μαρτίου1821 οι Έλληνες άρχισαν τον Αγώνα για την Ελευθερία τους και η Οθωμανική κυριαρχία σταμάτησε το 1829.

Ομφαλός : λίθος στους δελφούς, για τον οποίο οι Έλληνες πίστευαν πως καταδείκνυε το κέντρο του κόσμου.

Οπισθόδομος : Μικρή αίθουσα στο πίσω μέρος αρχαίου ναού που χρησιμοποιούταν ως θησαυροφυλάκιο. Η προσθήκη ενός οπισθόδομου μπορούσε να δημιουργήσει ένα συμμετρικό σχέδιο, μέσω και της ισορρόπισης του προναου στο εμπρόσθιο τμήμα του ναού

Παλλάδιο: σύμφωνα με το μύθο, όταν η θεά Αθηνά ήταν ακόμα ένα νέο κορίτσι, ανατράφηκε στην οικία του θεού Τρίτωνα του οποίου η κόρη, Παλλάς, ήταν το ίδιο ταλαντούχα με την Αθηνά στην τέχνη του πολέμου. Κατά τη διάρκεια μιας μάχης μεταξύ των δύο κοριτσιών, η Αθηνά σκότωσε την Παλλα κατά λάθος μπροστά στον Δία. Η θεά, υποφέροντας πολύ από το χαμό της φίλης της, χρησιμοποίησε την τεράστια τεχνική της ικανότητα για να χτίσει το διάσημο Παλλάδιο (ένα ξύλινο άγαλμα), ομοίωμα της φίλης της, το οποίο και τοποθέτησε κάτω από την αιγίδα της (πανοπλία). Καλλιτεχνικά περιγράφεται ως αγαλματίδιο που απεικονίζει τη θεά Αθηνά.

Παναθηναϊκοί αγώνες: σειρά αγώνων που λάμβαναν χώρα κάθε τέσσερα χρόνια στην αρχαία Αθήνα.

Πάνθεον: ναός αφιερωμένος σε όλους τους θεούς.

Περιστύλιο: κίονες που περιβάλλουν ένα κτήριο ή περικλείουν εσωτερική αυλή.

Πόλη-κράτος: περιοχή που ελεγχόταν αποκλειστικά από μία πόλη. Οι πόλεις-κράτη ήταν κοινό φαινόμενο κατά την αρχαία εποχή. Μια πόλη-κράτος ήταν αυτοδιοικούμενη, αν και πολλές φορές περισσότερες πόλεις συνενώνονταν σε επίσημες ή ανεπίσημες συμμαχίες υπό την εξουσία κοινού βασιλιά. Πολλές ιστορικές αυτοκρατορίες ή συμμαχίες δημιουργούνταν μέσα από κατακτήσεις ή μέσα από ειρηνικές συμμαχίες, ή ακόμα και για λόγους αμοιβαίας προστασίας.

Πορώδης λίθος : μαλακός λίθος με πορώδη δομή που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική και γλυπτική

Πρόναος : η εσωτερική περιοχή του προστώου (σκεπαστή είσοδος πρόσοψης) ενός αρχαίου Ελληνικού ή Ρωμαϊκού ναού, που βρίσκεται μεταξύ της κιονοστοιχίας (ή των τοίχων του προστώου) και της εισόδου του σηκού.

Πρόπυλον : γιγαντιαία είσοδος, που χτιζόταν για να ροστατεύει την κύρια αρτηρία από και προς μια αρχαία πόλη ή ιερό.

Πυθος (πυθάρι) : Μινωικό βάζο, μερικές φορές ψηλότερο και από έναν άνθρωπο, που χρησίμευε για αποθήκευση.

Ραβδωτή αρχιτεκτονική : είδος αρχιτεκτονικής όπου ένας κίονας έχει κάθετες οδοντώσεις.

Ρεμπέτικα: η Ρεμπέτικη μουσική είναι ένα είδος μουσικής σαφώς Ελληνικό, αν και κανείς δε γνωρίζει την ακριβή προελευσή της. Στην πρώιμή της μορφή δε μπορεί να υφίστατο πριν από το 1850, αλλά ήταν οι πρόσφυγες προερχόμενοι από τη Μικρά Ασία τη δεκαετία του 1920 που την κατέστησαν δημοφιλή. Σήμερα, θα δείτε μεγαλύτερους αλλά και νέους ανθρώπους να τραγουδούν στους ρυθμούς της ρεμπέτικης μουσικής σε εστιατόρια, ακόμα και σε κλαμπ. Ο ορισμός ρεμπέτικα αναφέρεται επίσης σε εστιατόρια που σερβίρουν παραδοσιακό ελληνικό φαγητό με τη συνοδεία κάποιας ρεμπέτικης μπάντας.

Ρωμαϊκή περίοδος: οι Ρωμαίοι κυρίευσαν την Ελλάδα από το 146 π.Χ. εως το 324 μ.Χ., όταν κατέλυσαν τη συμμαχία των Αχαιών, υπόλειμμα των κατακτημένων περιοχών από τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο Μάρκος Αντώνιος ήταν ο πρώτος διοικητής και η Ελλάδα άκμασε υπό την επήρεια της Ρώμης.

Σηκός : Στους αρχαίους Ελληνικούς και Ρωμαϊκους ναούς ο σηκός ήταν μια αίθουσα στο κέντρο του κτηρίου που συνήθως φιλοξενούσε άγαλμα του θεού στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο ναός. Επιπλέον, ο σηκός μπορούσε να περιέχει τραπέζι για τις αναθηματικές προσφορές (τάματα). Ο σηκός ήταν συνήθως μια απλή, χωρίς παράθυρα, ορθογώνια αίθουσα με μια θύρα ή μια ανοικτή είσοδο στη μέση ενός από τους χαμηλότερους τοίχους. Στους εγαλύτερους ναούς ο σηκός μπορούσε να είναι χωρισμένος σε δύο ή τρείς διαδρόμους με τη χρήση κιονοστοιχίων. Επίσης μπορούσε να περιλαμβάνει και “άδυτον”, περιοχή όπου οι υψηλόβαθμοι ιερείς απαγόρευαν την πρόσβαση.

Σπόνδυλος κίονα : κυλινδικός τοίχος που υποστηρίζει θόλο

Στήλη : κάθετος ταφικός ογκόλιθος.

Στοά : μακρύ κτήριο με σειρά από κίονες που χρησιμοποιούταν ως εντευκτήριο και καταφύγιο στην αρχαία Ελλάδα, που συνήθως βρισκόταν στην αγορά.

Στυλ Cloisonne : τοίχοι χτισμένοι σε λαξευμένη πέτρα, που περιστοιχίζονται από τούβλα.

Στυλοβάτης : το άμεσο θεμέλιο μιας κιονοστοιχίας.

Τελχίνες: σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Τελχινες γεννιούνταν στη θάλασσα και ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της Ρόδου. Είναι ιδιαίτερα γνωστοί ως μετταλουργοί και επινοητικοί τεχνίτες. Λέγεται ότι ήταν οι πρώτοι που επεξεργάζονταν άψογα τον χάλυβα και τον μπρούντζο, κατασκευάζοντας πολλά πανέμορφα έργα όπως το δρεπάνι του Κρόνου και η τρίαινα του Ποσειδώνα.

Τετράστυλος ναός: είχε προστώο με τέσσερις κολώνες σε κάθε άκρη του.

Τράπηξ (επιστύλια δοκός) : η δοκός που στηριζόταν στα κιονόκρανα των κιόνων. Είναι το χαμηλότερο μέρος του θριγκού (γείσου) που αποτελείται από τον τράπηκα, τις ζωοφόρους και τη μαρκίζα (ακρογείσιον).

Τρίγλυφο : διακοσμητικό στοιχείο Δωρικής ζωοφόρου που εναλλάσσεται με μετώπες και σχηματίζεται από τρείς γλυφές.

Τρούλος : θολοτή διακοσμητική κατασκευή που βρίσκεται στην κορυφή κτηρίου ή δώματος. Χρησιμοποιούταν συχνά ως παρατηρητήριο ή απλά για να επιτρέπει στο φως να μπαίνει στο κτήριο και επίσης να ανανεώνεται ο αέρας. Σε μερικές περιπτώσεις, ολόκληρη η κύρια σκεπή ενός πύργου μπορεί να σχηματίσει τρούλο. Συχνότερα, πάντως, ο τρούλος αποτελείται από μια μικρότερη κατασκευή που κείτεται στην κορυφή της κύριας στέγης. Εαν κάποιος μπορεί να προσεγγίσει τον τρούλο ανεβαίνοντας εσωτερική σκάλα, τότε αυτός ο τύπος τρούλου ονομάζεται και αλλισκοπείον ή ευρύθεον. Κάποιοι τρούλοι, που ονομάζονται φεγγίτες, έχουν μικρά παράθυρα, που όπως φανερώνει και το όνομά τους, φωτίζουν το χώρο εντός.

Υδρία : είδος ελληνικής κεραμεικής που χρησιμοποιούταν για τη μεταφορά νερού. Η υδρία διαθέτει τρείς χειρολαβές. Οι δύο χειρολαβές εκατέρωθεν του σώματος του αγγείου χρησιμοποιούνταν για την ανύψωση και τη μεταφορά του. Η τρίτη χειρολαβή, που βρίσκεται μεταξύ των άλλων δύο χειρολαβών, χρησιμοποιούταν κατά την έκχυση του νερού. Η υδρία συναντάται τόσο σε κόκκινο όσο και σε μαύρο χρώμα. Συχνά απεικονίζονται σκηνές από την ελληνική μυθολογία, που αντικατοπτρίζουν ηθικές και κοινωνικές υποχρεώσεις.

Υπερώον : η περιοχή πάνω από το κεντρικό κλίτος του ναού. Την Ελληνιστική βασιλική, το υπερώον βρισκόταν πάνω από τον πλάγιο κλιτό και το νάρθηκα, απ’όπου οι γυναίκες παρακολουθούσαν τη λειτουργία, δίνοντας στο μέρος αυτό το όνομα γυναικονίτης.

Υπόκαυστο : εγκαταστάσεις κάτω από τα πατώματα των ορόφων για θέρμανση των αιθουσών των αρχαίων λουτρών.

Χιτών : ενδυμασία κατασκευασμένη από δύο κομμάτια υφάσματος που φορούταν κατευθείαν πάνω στο σώμα. Μία ζώνη, συνήθως κάτω από το στήθος ή γύρω από τη μέση βοηθούσε στη συγκράτηση του ενδύματος. Οι χιτώνες με δύο ζώνες ήταν επίσης δημοφιλείς. Ο χιτώνας συχνά φορούταν σε συνδυασμό με το βαρύτερο ιμάτιο, το οποίο έπαιζε το ρόλο του μανδύα. Ήταν το ντύσιμο της Αφροδίτης επειδή θεωρούταν πολύ θηλυκή και αισθησιακή ενδυμασία. Πάντως το φορούσαν και οι άνδρες. Ο Διόνυσος συχνά απεικονίζεται να το φορά. Το φορούσαν επίσης οι ποιητές και οι καλλιτέχνες. Όταν φορούταν χωρίς το ιμάτιο, καλούταν μονοχιτων.

Χώρα : γενικό όνομα της κύριας πόλης ενός ελληνικού νησιού άσχετα με το πραγματικό όνομα της πόλης. Πάντως, σχεδόν κάθε νησί στην Ελλάδα έχει μια πόλη ονόματι Χώρα.

Ωδείο : αρχαίο Ελληνικό θέατρο.